Farz
| Serija članaka na temu: | ||||||||||||||||||||||||||||
| Islam | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| v • r • u | ||||||||||||||||||||||||||||
Farz (arapski: فرض "obaveza, dužnost") je islamski termin preuzet iz arapskog jezika koji označava religioznu dužnost.
Farz je jedan od 5 kvalifikatora po kojima Fikh (islamsko religiozno pravo), kvalifikuje svaki ljudski postupak. Ostale su: vadžib, mustehab, mubah, mekruh i haram, s tim da učenjaci Hanefijskog mezheba dijele mekruh na dva dijela: mekruh-i tahrimen i mekruh-i tenzihen.
Fikh razlikuje dvije vrste dužnosti:
- individualnu (farz 'ajn) i
- kolektivnu (farz kifaje).
Prva označava obavezu koju je svaki punoljetni musliman dužan da obavlja, kao što je pet dnevnih molitvi, ili hodočašće u Meku barem jednom u životu. O tome kada je neko punoljetan, odnosno o tome kada neko postaje zakonskim obveznikom za izvršenje naređenih radnji učenjaci (ulema), donose sud na osnovu: spolne zrelosti, dobi i pojave dlačica na stidnim mjestima.
Druga je dužnost koja je obavezna za zajednicu (ummet), i nije obavezna pojedincu ukoliko postoji dovoljan broj pojedinaca koji će je obaviti i na taj način upotpuniti. Primjer za ovo je Bajram-namaz prema Hanbelijskom mezhebu.
Nijekanje farza, odnosno nijekanje obaveze je prema svim islamskim učenjacima djelo koje izvodi iz vjere. Kako svjetovni zakon tereti prekršioce, tako i vjerski zakon ima posebne odredbe koje se tiču prekršioca, s tim da se obaveznost poštivanja ovog zakona stiče ulaskom u vjeru, odnosno izgovaranjem šehadeta.
Naučiti osnove imana, farzove i harame je farz. Trideset i tri farza (u hanefi mezhebu) su dobro poznata. Četiri od ovih farzova su osnova; obavljati namaz, postiti, dati zekat i obaviti hadždž. Ova četiri farza, zajedno sa imanskim farzovima, su islamski šartovi (farzovi islama). (Dakle, svaki musliman mora napamet znati ova trideset i tri osnovna farza):
Šest imanskih farzova
- AMENTU BILLAHI - Vjerovati u Allaha dželle-šanuhu
- VE MELAIKETIHI - Vjerovati u Njegove meleke
- VE KUTUBIHI - Vjerovati u Njegove knjige - kitabe
- VE RUSULIHI - Vjerovati u Njegove Pejgambere - alejhimussalevatu vetteslimat,
- VEL-JEVMIL-AHIRI - Vjerovati u Sudnji dan
- VE BIL-KADERI HAJRIHI VE ŠERRIHI MINELLAHI TEALA - Vjerovati da sve što se događa biva s Allahovom teala voljom i određenjem].
Pet islamskih farzova
- Izgovoriti kelimei-šehadet
- Klanjati namaz (salat),
- Dati od imovine zekat
- Postiti svaki dan u mjesecu Ramazanu
- Za onog ko je sposoban, jednom u životu, obaviti hadždž.
Dvanaest namaskih farzova (sedam šartova [uvjeta, farzova] za namaz i pet rukunova [sastavnih dijelova namaza odnosno farzova])
- Da smo čisti od nedžaseti hukmijje-odnosno da imamo gusul i abdest - drugim riječima biti čist
- Da smo čisti od nedžaseti hakikijje-odnosno, da nam je odjeća čista kao i mjesto gdje klanjamo
- Pokriti avret-to jeste, da smo propisno pokriveni
- Da smo okrenuti prema Kibli
- Da je nastupilo vrijeme namaza
- (Srcem) nijjet učiniti
- Tekbir tahrima donijeti/izgovoriti - to jeste, reći Allahu ekber.
Pet rukunova-odnosno sastavnih djelova namaza
- Kijam - Stajati u namazu
- Kiraet - učiti Kur’an-i kerima u namazu
- Učiniti ruku
- učiniti sedždu
- Izvršiti poslednje sjedenje - Kade-i ahire].
Četiri abdeska farza
- Oprati lice
- Najmanje četvrtinu glave mesh učiniti – to jeste, potrti glavu mokrim rukama
- Oprati ruke do iza lakata
- Oprati noge do iza članaka.
Tri gusulska farza
- Usta izaprati
- Nos izaprati
- Svo tijelo oprati.
Tri tejemmumska farza
- Nijjet učiniti
- Potrti dlanove po čistom kamenu ili zemlji i njima mesh po licu učiniti-to jest, potrti dlanove po licu (kao da se umivamo)
- Potrti dlanove po čistom kamenu ili zemlji i njima učiniti mesh prvo po desnoj pa onda po lijevoj ruci.
- Uvod u fikh Nusret Abdibegović Arhivirano 2007-01-03 na Wayback Machine-u